حضرت امام (ره) توجه ویژهای نسبت به ماه رمضان داشته و بدین جهت، ملاقات ها ی خودشان را در ماه رمضان تعطیل می کردند و به دعا و تلاوت قرآن و... می پرداختند.
و خودشان می گفتند: «خود ماه مبارک رمضان، کار ی است» .
یکی از یاران امام، در این باره گفته است :
در این ماه، ایشان شعر نمی خواندند و نمی سرودند و گوش به شعر هم نمی دانند . خلاصه،دگرگونی خاصی متناسب با این ماه در زندگی خود ایجاد می کردند، به گونه ی که این ماه را، سراسر، به تلاوت قرآن مجید و دعا کردن و انجام دادن مستحبات مربوط به ماه رمضان سپری می کردند.
ایشان، به هنگام سحر وافطار، بسیار کم می خوردند، به گونه ای که خادمشان فکر می کردند که امام، چیزی نخورده است!
حضرت امام رحمة الله علیه درباره رمضان چنین می سرایند:
ماه رمضان شد، می و میخانه بر افتاد
عشق و طرب و باده، به وقت سحر افتاد
افطار به می کرد برم پیر خرابات گفتم
که تو را روزه، به برگ و ثمر افتاد
با باده، وضو گیر که در مذهب رندان
در حضرت حق این عملت بارور افتاد
عبادت و تهجد
از جمله برنامه ها ی ویژه حضرت امام (ره) در ماه مبارک رمضان ، عبادت و تهجد بود. امام عبادت را ابزار رسیدن به عشق الهی می دانستند. و به صراحت بیان می کردند که در وادی عشق، نباید به عبادت به چشم وسیله ای برای رسیدن به بهشت نگاه کرد .
اکثر آشنایان امام نقل می کنند که ایشان از سن جوانی، نماز شب و تهجد، جزء برنامه هایشان بود.
بعضی از نزدیکان ایشان می گفتند که وقتی در ظلمت و تاریکی نیمه شب، آهسته وارد اتاق امام می شدم، راز ونیاز امام را با ایزد احساس می کردم و می دیدم که با خضوع و خشوعی خاص، نماز می خواندند و قیام و رکوع و سجود را بجا می آوردند که حقا وصف ناپذیر بود. با خودم فکر می کردم که شب امام، حقیقتا، لیلة القدر است .
یکی از اعضا ی دفتر ایشان، دراین باره می گوید:
پنجاه سال است که نماز شب امام، ترک نشده است. امام در بیماری و در صحت و در زندان و در خلاصی و در تبعید، حتی بر رو ی تخت بیمارستان قلب هم نماز شب خواندند .
امام توجه خاصی به نوافل داشتند و هرگز، نوافل را ترک نمی کردند. نقل شده است که امام، در نجف اشرف، با آن گرمی شدید، ماه مبارک رمضان را روزه مى گرفت و با این که در سنین پیر ی بودند و ضعف بسیار داشتند، تا نماز مغرب و عشاء را به همراه نوافل به جا نمی آوردند، افطار نمی کردند! و شبها تا صبح، نماز و دعا می خواندند و بعد از نماز صبح، مقدار ی استراحت می کردند و صبح زود، بر ی کارهایشان آماده می شدند .
خانم زهرا مصطفوی می گوید:
راز و نیاز امام و گریه ها و ناله نیمه شب ایشان، چنان شدید بود که انسان را بی اختیار، به گریه می انداخت .
یکی از اساتید قم نقل می کرد: شبی میهمان حاج آقا مصطفی بودم. ایشان، خانه جداگانه ا ی نداشتند و در منزل امام زندگی می کردند. نصف شب از خواب بیدار شدم و صدا ی آه و ناله ا ی شنیدم، نگران شدم که مگر اتفاقی افتاده است، حاج آقا مصطفی را بیدار کردم و گفتم: «ببین چه خبر است!» . ایشان نشست و گوش داد و گفت: «صدای امام است که مشغول تهجد و عبادت است» .
در ماه مبارک رمضان، این شب زنده دار ی و تهجد، وضعیت دیگر ی داشت. یکی از محافظان بیت می گوید در یکی از شبهای ماه مبارک رمضان، نیمه شب، برای انجام کاری مجبور شدم از جلوی اتاق امام گذر کنم. حین عبور، متوجه شدم که امام، زار زار گریه می کردند! هق هق گریه امام که در فضا پیچیده بود، واقعا مرا تحت تاثیر قرار داد که چگونه امام، در آن موقع از شب، با خدای خویش راز و نیاز می کند.
آخرین ماه مبارک رمضان دوران حیات امام، به گفته ساکنان بیت، از ماه مبارک رمضانهای دیگر متفاوت بود! به این صورت که امام همیشه، برای خشک کردن اشک چشمشان دستمالی را همراه داشتند، ولی در آن ماه مبارک رمضان، حوله ای را نیز همراه برمی داشتند تا به هنگام نمازهای نیمه شبشان، از آن استفاده کنند!
توجه ویژه به قرآن
امام خمینی (ره) توجه خاصی به قرآن داشتند، به طوری که روزی، هفت بار قرآن می خواندند!
امام در هر فرصتی که به دست می آوردند، ولو اندک، قرآن می خواندند. بارها دیده شد که امام، حتی در دقایقی قبل از آماده شدن سفره - که معمولا به بطالت می گذرد - قرآن تلاوت می کنند ! امام بعد از نماز شب تا وقت نماز صبح، قرآن می خواند .
یکی اطرافیان امام می گوید:
امام در نجف، چشمشان درد گرفت و به دکتر مراجعه کردند. دکتر بعد از معاینه چشم امام گفت: «شما باید چند روز ی قرآن نخوانید و به چشمتان استراحت بدهید» . امام خندیدند و فرمودند: «دکتر، من، چشم را بر ی قرآن خواندن می خواهم! چه فایده ی دارد که چشم داشته باشم و قرآن نخوانم؟ شما یک کار ی کنید که من بتوانم قرآن بخوانم. »
و در ماه رمضان یکی از همراهان امام در نجف، اظهارمی کرد که امام خمینی در ماه مبارک رمضان، هر روز ده جزء قرآن می خواندند ، یعنی در هر سه روز، یک بار قرآن را ختم می کردند .
علاوه بر آن، هر سال چند روز قبل از ماه مبارک رمضان ، دستور می دادند که چند ختم قرآن برای افرادی که مد نظر مبارکشان بود، قرائت شود .
گزیدهای از توصیه ها و سفارشهای امام به مناسبت ماه مبارک رمضان :
شما در این چند روزی که به ماه رمضان مانده، به فکر باشید، خود را اصلاح کرده، توجه به حق تعالی پیدا نمایید.
از کردار و رفتار ناشایسته خود ، استغفار کنید! اگر خد ی نخواسته، گناهی مرتکب شده اید، قبل از ورود به ماه مبارک رمضان ، توبه کنید! زبان را به مناجات حق تعالی عادت دهید! مبادا در ماه مبارک رمضان، از شما غیبتی، تهمتی و خلاصه گناهی سر بزند و در محضر ربوبی، با نعم الهی و در مهمان سرای باری تعالی، آلوده به معاصی باشید! شما اقلا، به آداب اولیه روزه عمل نمایید و همان طوری که شکم خود را از خوردن و آشامیدن نگه می دارید، چشم و گوش و زبان را هم از معاصی باز دارید! از هم اکنون بنا بگذارید که زبان را از غیبت، تهمت، بدگویی و دروغ نگه داشته، کینه، حسد و دیگر صفات زشت شیطانی را از دل بیرون کنید!
اگر با پایان یافتن ماه مبارک رمضان، در اعمال و کردار شما هیچ گونه تغییر ی پدید نیامد، و راه و روش شما با قبل از ماه صیام فرقی نکرد، معلوم می شود روزه ای که از شما خواسته اند ، محقق نشده است.
اگر دیدید کسی می خواهد غیبت کند، جلوگیر ی کنید و به او بگویید! «ما، متعهد شده ایم که در این سی روز ماه مبارک رمضان، از امور محرمه خود دار ی ورزیم.» و اگر نمی توانید او را از غیبت باز دارید، از آن مجلس خارج شوید! ننشینید و گوش کنید! باز تکرار می کنم تصمیم بگیرید در این سی روز ماه مبارک رمضان، مراقب زبان، چشم، گوش و همه اعضاء و جوارح خود باشید.
توجه بکنید که به آداب ماه مبارک رمضان عمل کنید; فقط، دعا خواندن نباشد، دعا به معنی واقعی اش باشد .
پی نوشتها:
1- پا به پای آفتاب، ج 1، ص 286 .
2- برداشتهایی از سیره امام خمینی( ره) ، ج 3 ، ص 90 .
3- روزنامه جمهوری اسلامی، مورخ 8/1/69 .
4- روزنامه جمهوری اسلامی، 20 / 11 / 64 .
5- امام در سنگر نماز، ص 83 / هزار و یک نکته، حسین دیلمی، نکته 129 .
6- هزار و یک نکته، حسین دیلمی، حبیب و محبوب، ص 53 / سیمی فرزانگان، ص 180 .
7- سیمی فرزانگان، ص 159 / برداشتهایی از سیره امام خمینی( ره) ، ج 3 ، ص 99 .
کلمات کلیدی:
